ეფექტური კომუნიკაცია

   კომუნიკაცია, ერთი შეხედვით ძალზე მარტივ სიტყვად გვეჩვენება, რომელსაც ყველასთვის გასაგები მნიშვნელობა აქვს. სანამ აღნიშნული სიტყვის მნიშვნელობას ღრმად გავეცნობოდი, მქონდა განცდა, თითქოსდა იოლ მოვლენასთან მქონდა საქმე... თუმცაღა ვცდებოდი.

   ვფიქრობ, სწორედ კომუნიკაციაა ის საშუალება, რომლის საფუძველზეც ხდება სხვადასხვა სახის დავებისა თუ კომფლიქტების მოგვარება და სასურველი შედეგის მიღება.

    საერთოდაც, სწორად წრმართული კომუნიკაცია ყოველთვის მნიშვნელოვანია, რადგანაც ადამიანი  სოციალური არსებაა. რომელსაც ყოველდღიურად უამრავი კონტაქტის დამყარება  უხდება.  ატომაც კომუნიკაციის ეფექტურ წარმართვას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს იმდენად, რამდენადაც ის გვიმრტივებს ცხოვრებას, გვაძლევს სასურველ შედეგს და ა.შ.

    
         კომუნიკაცია, ეს არის მინიმუმ ორ ადამიანს შორის ინფორმაციის გაცვლა, რომელსაც 
ყოველთვის გააჩნია გარკეული მიზანი. სწორედ ამ მიზნის მისაღებადაა აუცილებელი ცოტა რამ მაინც ვიცოდეთ ეფექტური კომუნიკაციის შესახებ, ანუ როგორ გავცეთ ისე ინფორმაცია, რომ მისმა  მიმღებმა მხარემ  ზუსტად გაიგოს რა იგულისხმა ინფორმაციის გამცემმა. აქვე უნდააღინიშნოს ისიც, რომ თითქმის არასოდეს  არ ხდება მიმღების მიერ ინორმაციის მთელი სიზუსტით აღქმა.

     

კომუნიკაცია მეტად რთული ოვლენაა, რომელიც მოიცავს ინფორმციის გადცემას,  მის მიღებასა და მიღებულ ინფორმციაზე რეაგირების ეტაპებს.

   ინფორმაციის გადცემა ხდება როგორც ენის საშუალებით, ასევე სიტყვების გარეშეც. ინფორმაციის მიღება  მარტივი არაა და საჭიროებს მიმღებისაგან ყურადღების მიქცევას, მოსმენას  და ინფორმაცის გაგებას- შინაარსის წვდომას. კომუნიკაციის პროცესი არ სრულდება მხოლოდ ინფომაციის გაცვლით,ამ ყველაფერს მოყვება მიმღების რეაგირების ეტაპიც.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                      არსებობს  ვერბალური და არავერბალური კომუნიკაცია. განვიხილოთ თითოეული მათგანი.                                                                                                                                                                         
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                ვერბალური კომუნიაცია:      

    

   

  ვერბალური კომუნიკაცია ენის საშუალებით ხდება,   ამიტომაც მნიშვნელოვანია ისეთი პრობლემების გახილვა როგორიცაა  განსხვავებული ემოციური დატვირთვის მქონე სიტყების გამოყენება, მათი კონკრეტულობის განსხვავებული ხარისხი და ინფორმაციის არაპირდაპირი ხასიათი.  

   იმისათვის,რომ თაიდან იქნას აცილებული ვერბალური კომუნიკაციის დროს გარკვეული პრობლემები,პირველ რიგში უნდა გვახსოვდეს,რომს აუბრის მიზანია მიმღებმა სწორად გაიგოს კომუნიკატორის შეტყობინება.   ძირითადად,პრობლემების წარმოშობის 2 მიზეზი არსებობს. ესენია: 1. არასწორად საუბარი ან 2. არასწორი მოსმენა.

    როდესაც ჩვენ ვართ მსმენელი და გვსურს მოწოდებული ინფორმაციის სწორად აღქმა, სიძნელეებს თავიდან აგვაცილებს აქტიური მოსმენის თექნიკა,რაც გულისხმბს პარტნიორზე მაქსიმალურ ორიენტირებას.

    ხოლო რაც შეეხება კომუნიკატორის პოზიციას,მან აუცილებლად უნდა გაითვალისწინოს შემდეგი :

_        1) აუცილებელია არასაკმარისი ინფორმაციის პირობებში ინფორმაციის შევსების ტენდენცია,რაც გულისხმობს მაქსიმალურად ამომწურავად საუბარს თემაზე, იმისათვის რომ მსმენელმა გარკვეული დასკვნები არ გააკეთოს.

_        2)ჭარბი ინფორმაციის პირობებში ინფორმაციის სელექცია (შერჩევა), ანუ კონკრეტულ საკითხზე კონკრეტული საუბარი;

_       3) გასათვალისწინებელია,რომ მსმენელი ყველაზე უკეთესად იმახსოვრებს ტექსტის დასაწყისსა და ბოლო ნაწილს;

_      4)  სასაურველია, თუ ბოლოში ნათქვამს ქცევაში გადასვლის ტენდენცია ექნება, ამიტომაც კარგი იქნება თუ ბოლოში განემრტება კონკრეტულად რა უნდა გააკეთოს;

_       5) დაძაბულობა ხელს უშლის ინფორმაციის სწორად აღქმას;

_        6)სტრუქტურულად აწყობილი მოკლე მარტივი წინადადებებიზრდის ინფორმაციის გაგების ხარისხს;

_        7)მნიშვნელოვანია მთავარი სათქმელის ხაზგასმა და გამოყოფა;

_      8)  მაგალითების მოყვანა ტექსტის გაგებას აიოლებს;

_        9) არაა სასურვლი საუბრის თემიდან გდხვევა, რადგანაც ეს მსმენელს აბნევს;

   დიდი მნიშვენობა აქვს კითხვების სწორად შერჩევას.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     
აქტიური მოსმენის ტექნიკა

არასწრი მოსმენის შედეგად ვიღებთ სიტუაციას, როდესაც მოსაუბრეებს არ ესმით ერთმანეთის,გადაცემუი და მიღებული ინფორმაცია არ ემთხვევა ერთმანეთს. ეს კი იწვევს უკმაყოფილებას, გაუგებრობას, დაძაბულობას, ხშირად-კონფლიქტს,არც თუ ისე იშვიათდ - ურთიერთობის გაწყვეტას. აქიური მოსმენის ხელოვნება დადებითდ მოქმედებს თანამოსაუბრეებზე, ქმნის კრგ შთაბეჭდილებას და აადვილებს ინფორმაციის მიღებას. აქიური მოსმენა იმით განსხვავდება ჩვეულებრივი მოსმენისგან, რომ შესაძლებელია მოსაუბრის აზრების მიმართვა  საჭირო მიმართულებით მსმენელის მიერ.

  აქტირი მოსმენისას მიმღები კომუნიკაციის შინაარსის წვდომას თვით კომუნიკატორის თვალსაზრისისა და მისი განზრახვის გათვალისწინების საშუალებით ახორციელებს.

  აქტიური მოსმენა რომ ეფექტური აღმოჩნდეს, უნდა გვახსოვდეს შემდეგი ელემენტები:

_       -- მხედველობითი კონტაქტი;

_        --მოსმენა (არ ვაწყვეტინებთ საუბარს);

_        --შეთნხმება: შესატყვისი შორისდებულებისა დაარავერბალური სიგნალების გამოყენება;

_        --წახალისება;

_        --გამეორება-პერიფრაზი;

_       -- დაზუსტება-დამაზუსტებელი კითხვები;

_       -- შეამება/რეზიუმე;

_       -- მსმენელის როლიდან კომუნიკატორის როლზე შეუფერხებლად გადასვლა

აქტიური მოსმენისას აუცილებელი კომუნიკატორი ფლობდეს შეკითხვის დასმის ტექნიკას. კითხვის დასმის მიზანი ხომ ინფორმაციის მოპოვებაა. თანაც ნათქვამია, რომ სწორედ ის მართავს სიტუაციას,ვინ შეკითხვებს სვამს.  შეკითხვის დასმა უზრუნველყოფს ეფექტურ კომუნიკაციას. კითხვაზე ადამიანის ბუნებრივი რეაქცია არის პსუხის გაცემა, რაც ავტომატურად და გაუცნობიერებლად ხდება.

   შეკითხვა 2 ნწილისგან შედგება, შინარისისა და ფორმისაგან. უმთავრესი შეკითხვის ფორმაა, რგდნაც შინაარსის შენიღბვა ფორმითგვაძლევს საშუალებას დავსვატ ჩვენთვის სასურველი შინაარსის შეკითხვა ადრესატისგან სასურველი ემოციის მიღებისთვის.   

არავერბალური კომუნიკაცია

ადამიანთა ერთობლივი ცხოვრებისა და აქტივობის აუცილებელ პრობას კომუნიკაცია წარმოადგენს, რომელიც ხორციელდება მეტყველების ანუ ვერბალური დაარავერბალური საშუალებების გამოყენებით. კვლევის თანახმად ინფორმაციის 65%-ზე მეტი ურთიერთობის არავერბალურ საშუალბებზე მოდის და მხოლოდ არაუმეტეს 35% ვერბალურ ურთიერთობაზე. „სხეულის ენა“, არის „ფარული ენა“, რომელიც ახლავ ნათქვამ სიტყვებს, მაგრამ არსებობს ნათქვამი სიტყვისგან დამოუკიდებლად დაგვაწვდისინფორმაციას ადამიანის პიროვნული თვისებების, მდგომარეობის შესახებ: ემოცია, გუნება-განწყობა, მოტივაცია, აზროვნების სტილი, თემპერამენტი და ა.შ. „სხეულის ენის“ განსაკუთრებულობა იმაში მდგომარეობს,რომ მისი გამოვლენა ქვეცნობიერი იმპულსებით არის განპირობებული, რისი გაყალბებაც უფრო რთულია, ვიდრე ვერბალური საშუალებების და ამდენადაც უფრო სანდო ინფორმაციას გვაწვდის.

_        არავერბალური კომუნიკაცია შეიძლება ავსებდეს ვერბალურ კომუნიკაციას;

_        არავერბალური ქცევები შეიძლება ეწინააღმდეგებოდეს ვერბალურ შეტყობინებებს;

_        არავერბალური ქცევები შეიძლება ცვლიდნენ ვერბალურ შეტყობინებებს;

_          არავერბალური ქცევები ვერბალური კომუნიკაციის იყოსმარეგულირებელი ელემენტიშეიძლება.

  არავერბალური სიგნალების გამმოყენებით შჶსაძლებელია  მსმენელთა კეთილგანწყობის მოპოვება, ნდობისა და სიმპატიის აღძვრა, რაც გაცემული ინფორმაციისადმი მოქალაქეთა მიმღეობასა და ღიაობის წაახალისებს და პატივისცემას მოგვაპოვებინებს.

   არავერბალური სიგნალების ცოდნა კი დაგვეხმარება ეფექტური კომუნიკაციის განხორციელებაში.მსმენელთა არავერბალურ სიგნალებზე დაკვირვებით შეგვიძლია ვიწინასწარმეტყველოთ და დავიდან ავიცილოთ მოსალოდნელი კონფლიქტები და დავები.

 არავერბალური სიგნალების ტიპებია:

_        პოზა;

_        მიმიკა;

_        ჟესტიკულაცია;

_        დისტანცია;

_        ინტონაცია.

  ახლა განვიხილოთ რამდენიმე შემთხვევა სხეულის ენის განმატებასთან დაკავშირებით.

 ყველაზე გავრცელებული ჟესტია ხელების გადაჯვარედინება მკერდთან. ეს ჟესტი შეიძლება მეტყველებდეს ადამიანის შებოჭილობაზე, დაძაბულობაზე. თუ მოსაუბრეს ხელები გადაჯვარედინებული აქვს და თან ოდნავ უკან არის გადახრილი, ამ შემთხვევაში ის ქმნის ქვეცნობიერ ბარიერს თქვნს შორის. თუმცა რა თქმა უნდა შეიძლება უბრალოდ ხელებს ითბობდეს. ამიტომ დააკვირდით სახის გამომეტყველებასაც. ასევე სრულიად შესაძლებელია, მას თქვენ კი არა, საუბრის თემა აღიზიანებდეს და ამ ჟესტით იცავდეს ქვეცნობიერად თავს. 
   ცხვირთნ ან ტუჩებთან თითის მიტანა: როცა ადამიანი გაუცნობიერებლად ეხება ცხვირს.აწვალებს ყურის ბიბილოს, ეს შეიძლება ტყულისლის მიანიშნებელი იუოს. თუ საუბრიბთ და ის გისმენთ,მაშინ მას ეჭვი ეპარება თქვენს ნაამბობში. ტყუილისას დიდი მნიშვნელობა აქვს მოსაუბრის თვალებს. მოტყუების დროს მას უჭირს თვალის გასწორება და შესანიღბად გადააქვს მზერა ან იფშვნეტს თლებს.
   როდესაც ადამიანი ქვედა ტუჩს ან ნიკაპს ეხება, ეს ნიშნავს , რომ ის გადაწყვეტილების მიღების პროცესშია. 
    როგორ გამოვიცნოთ მოწყენილია თუ არა ჩვენი ტანამოსაუბრე. ეს ყველაზე ადვილია, რადგან ძელია მოწყენილობის დამალვა და ქვეცნობიერი მარტივად გაგვცემს. ამ დროს ადამანი იფხანს თვს, ამთქნარებ, მზერა გადააქვს, ისწორებს ტანსაცმელს, ამ იცილება არარსებულ მტვერს. თუ მაგიდაზეც თითებს აკაკუნებს, ეს მოუთმენლობის მანიშნებელია და შესაძლოა მას ერთი სული აქვს როდის მორჩება მეორემხარე საუბარს.

    რაც შეეხება მხედველობით კონტაქტს, არსებობს რამდენიმე ფორმა:

1. სოციალური გამოხედვა-- მოსაუბრეს უყურებენ სახეზე, ცხვირზე, შუბლზე, ტუჩებზე;
2. საქმიანი გამოხედვა-- ამ დროს მოსაუბრეს უყურებენ თვალებში ან შუბლზე;
3. ინტიმური გამოხედვა-- ამ დროს მოსაუბრეს უყურებენ ტუჩებზე, თვაებში, სხეულის სხვადასხვა ნაწილებზე. სოციალური გამოხედვისგან განსხვავებით, ამ დროს გუგები გაფართოებულია.

   
   დასკვნა: ადამიანთა შორის კომუნიკაცია--- ეს ამოუწურავი თემაა, რომელიც ძალიან მნიშვნელოვანია რათა თავიდან იქნას აცილებული  კონფლი჻ტები. ხოლო ასეთის არსებობის შემთხვევაში გვეხმარება მარტივად გდვთრათ წარმოშობილი პრობლემები დავეის არსებობისას და მივიღოთ სასურველი შედეგი. ანუ კომუნიკაციის დროს ვერბალური თუ არავერბალური  „ხრიკების“ ცოდნა არის მოლაპარაკების დროს მიზნის მიღწევის საწინდარიs. 

გამოყენებული ლიტერატურა: 

·         --ინტერპესრონალური ფსიქოლოგია-ნანა სუმბაძე,  თამარ მახარაძე, თბილისი, 2010 წელი;

·        -- კოგნიტური ფსიქოლოგია, აღქმა ყურადღება, მეხსიერება-  მზია წერეთელი; სალექციო კურსი, 2012 წელი;

·      ---   შესავალი ფსიქოლოგიაში- ფლიპ ზიმბარდო.

სტატიის ავტორი: ანა აღლაძე